Archiwalna strona Gminy Grzmiąca

Dziedzictwo historyczne

12 kwietnia 2015

Tło regionalne

W X-XII w. obszar nad Parsętą należał do stosunkowo gęsto zaludnionych, a dowodem tego są liczne pozostałości wczesnośredniowiecznego osadnictwa. W X w. region włączony został przez księcia Mieszka I do państwa polskiego, a następnie pozostawał pod władzą Bolesława Chrobrego, który jednak utracił panowanie na Pomorzu. Ponownie Pomorze Zachodnie przyłączył do Polski Bolesław Krzywousty, który przeprowadził też jego chrystianizację. Na rozwój regionu wpływały wówczas szlaki handlowe biegnące z Wielkopolski do Kołobrzegu przez Barwice i Białogard, tzw. "szlak solny".

W okresie rozbicia dzielnicowego książęta zachodniopomorscy uniezależnili się od władców polskich. W połowie XIII w. rozpoczęły się ataki Marchii Brandenburskiej na obszary przygraniczne w Wielkopolsce i na Pomorzu, a następnie ich silna kolonizacja. Region nad Parsętą wchodził wówczas w skład księstwa wołogojskiego. Na przełomie XIII i XIV w. na tych obszarach miała miejsce, dokonywana przez Krzyżaków, lokacja wsi głównie na prawie niemieckim, tzw. chełmińskim. W sprawozdaniu prokuratora krzyżackiego z 1377 r. wymienionych jest 13 wsi czynszowych, wśród których jest Grzmiąca.

Od 2 połowy XIII w. wraz z kolonizacją postępowała germanizacja regionu, a ludność niemiecka zyskiwała przewagę w gospodarce, życiu społecznym i politycznym. W XVI w. nastąpił rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, czemu sprzyjał wzrost cen na artykuły rolne oraz rosnące zapotrzebowanie na zboże. W czasie wojny trzydziestoletniej obszary nad Parsętą pustoszyły przechodzące wojska i epidemie. W 1529 r. na podstawie układów zawartych w Grzmiącej, Brandenburgia uznała niezależność Pomorza. W 1637 r., po bezpotomnej śmierci Bogusława XIV, ta część Pomorza została przyłączona do Brandenburgii. Przemarsze wojsk podczas potopu szwedzkiego (1656-63), epidemie i pożary spowodowały dalsze spustoszenie ziem pomorskich. W 1701 r. brandenburska część Pomorza Zachodniego weszła w skład Królestwa Pruskiego, a Pomorze Zachodnie stało się domeną wielkiej własności junkierskiej.

Dopiero pod koniec XVIII w. nastąpił rozwój gospodarczy ziem pomorskich. Fryderyk II podjął akcje kolonizacyjną na obszarach słabo zaludnionych (tzw. kolonizacja fryderycjańska). Na początku XIX w. zaczął rozwijać się przemysł.

W połowie XIX w. nastąpiło jednak znaczne wyludnienie ziem pomorskich, których mieszkańcy mimo ulg podatkowych i subwencji na zagospodarowanie, przenosili się do Rzeszy. Ucieczka ludności niemieckiej z peryferyjnych obszarów na wschodzie do uprzemysłowionych regionów Niemiec została określona mianem "Ostflucht". Wyludnienie się wsi zachodniopomorskich wywołało wzrost zapotrzebowania na robotników sezonowych z sąsiednich ziem polskich. Ożywienie gospodarcze regionu nastąpiło pod koniec XIX w. W 1863 r. rozpoczęto prace melioracyjne w górnym biegu Parsęty: powstała sieć rowów melioracyjnych, regulowano koryta cieków. Po 1890 r. rozpoczęto budowę zapór, jazów i młynów wodnych (np. młyn w Storkowie zbudowany w 1909 r.). Powstało wówczas wiele dróg bitych i sieć połączeń kolejowych. Ważnym impulsem rozwoju gospodarczego było wybudowanie w 1878 r. linii kolejowej ze Szczecinka przez Grzmiącą do Białogardu.

Literatura

Autor: Małgorzata Mazurek; Jan Paradysz; Józef Szpikowski; Krzysztof Tomczak; Zbigniew Zwoliński

Galeria

  • Powiększ zdjęcie Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1946 - mapa polski z podziałem administracyjnym

    Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1946 - mapa polski z podziałem administracyjnym

  • Powiększ zdjęcie Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1957 - mapa polski z podziałem administracyjnym

    Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1957 - mapa polski z podziałem administracyjnym

  • Powiększ zdjęcie Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1975 - mapa polski z podziałem administracyjnym

    Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1975 - mapa polski z podziałem administracyjnym

  • Powiększ zdjęcie Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1999 - mapa polski z podziałem administracyjnym

    Przynależność administracyjna Gminy Grzmiąca w 1999 - mapa polski z podziałem administracyjnym